İÇİMİZDEKİ TEHLİKE - BİSFENOL A !

BİR DAMACANA SİZE NE YAPABİLİR ?

1891 yılında Rus kimyager  A. P. Dianin tarafından sentezlenen Bisfenol A, (kısaca BPA olarak tanımladığımız madde) iki fenol molekülü ile polikarbonat moleküllerinin birleşmesiyle oluşturulan bir tür organik bileşiktir.

Bisfenol A çoğu bebek ürünlerinde bulunmakta

Bisfenol A bileşiği bir endokrin bozucudur. BPA' nın dişi üreme hormonu olan östrojeni taklit etme özelliği vardır. Endokrin sistem iç salgı bezlerinden oluşur ve iç salgı bezlerinin salgıladığı maddeye hormon adı verilir. Bisfenol A vücutta bulunma oranına bağlı olarak bir çok sağlık sorununa yol açabilir. Özellikle gebe kalma ve doğum arasındaki geçen süre olarak adlandırdığımız prenatal dönemde ve çocukluk döneminde BPA' ya maruz kalınması , üreme bozukluğu, obezite, sinirsel bozukluklar, hormonal bozukluklara yol açtığı yönünde bulgular vardır ve araştırmalar hala sürmektedir. 
Ergin bireylerde ise, bildiğimiz gibi endokrin sistemi olumsuz etkileyen BPA; üreme bozukluklarına neden olmakta, özellikle erkekleri etkileyerek sperm sayısını azaltmaktadır, hormon sistemini hedef aldığı için dolaşım ve sindirim sistemininde etkilemesi nedeni ile aşırı yemeye dolayısıyla  obeziteye yol açmaktadır, ayrıca prostat, meme kanseri ( 130 bilimsel çalışmayla kanıtlanmış durumda) ve şeker hastalığına yol açtığıda bilinmektedir. Yani kısaca BPA' nın kanser yaptığı da kesindir. Son çalışmalarla birlikte düşük düzeylerde bile BPA' ya maruz kalmanın gelişim, üreme ve bağışıklık sorunlarına yol açtığı kanıtlandı. Son yıllarda, özellikle kız çocuklarında erken ergenlik olgusunun artması, fazla kıllanma şikayetleri endokrin bozucularla ilişkilidir.

BPA günlük yaşantımızda neredeyse her alanda  karşılaştığımız etkileşimde bulunduğumuz bir maddedir. Peki Bisfenol A hangi ürünlerde ve nerelerde kullanılmaktadır? Günümüzde  BPA ; damacanalar, pet şişeler, CD ve DVD yapımında, tenekelerde, gözlüklerde, konservelerde, kola kutularının iç yüzeylerinde, lenslerde, cep telefonlarında, otomobillerde, çocuk oyuncaklarında, gıda paketlerinde, su ısıtıcılarında, plastik bardaklarda, gıda sunulan plastik ambalajlarda, dişçilik malzemelerinde, biberonlarda, su borularında, yazar kasa makbuzları,  ATM gibi  termal kağıtlar olmak üzere bir çok ürün içerisinde kullanılmaktadır.

BPA günlük yaşantımızda

Çarpıcı bir örnek vermek gerekirse ; günümüzde su tüketimi için damacana kullanmayan insan sayısı oldukça azdır. BPA yüksek sıcaklıklarda bekletildiği taktirde yiyecek ve içeceklere sızmaktadır. Damacanaların bekletilmesi gereken sıcaklık 14 santigrat derecedir ama  ülkemizde özellikle yaz aylarında bu mümkün değildir. Damacanalarda bir çok yerde gözlemlediğimiz gibi dışarıda güneş altında bekletilmekte veya taşıma sırasında sıcaklığa fazlaca maruz kalmaktadır! Ayrıca damacanaların taşınması ve nakliye edilmesi aşamasındaki sarsıntılar, damacanalarda mikro çatlaklara yol açmaktadır bu sayede  BPA' nın  içme suyuna geçişi artmaktadır. Pet (Polyethylene terephthalate) şişelerde endokrin bozucular sınıfında yerini almaktadır.

Plastik geri dönüşüm kodları vardır. BPA' lar, bazı saklama kapları ve plastik şişeler ise kod 7' ye girmektedir. Eğer 3, 6, 7 kodları yanında BPA içermez yazıyorsa daha güvenli diyebiliriz. (kod :7 , polikarbonat - Bisfenol A)

Plastik geri dönüşüm sembol ve  kodları : 1, 2, 4, 5 zararsız !? 3, 6, 7 kesinlikle zararlı !

Piyasada satılan bir çok bebek ürününde %95 oranında BPA saptanmıştır ama günümüzde insanlarında giderek bilinçlenmesi ve yapılan bilimsel deneyler doğrultusunda, bir çok yerde bebek ürünlerinde özellikle bebek beslenmesinde kullanılan malzemelerde yasaklar ve kısıtlamalar getirilmiştir.

Sonuç olarak, tükettiğimiz ürünlerin ambalajlarını incelemeli, kodlara dikkat etmeliyiz. Eğer bu ürünleri kullanma zorunluluğunuz varsa, ürünleri en kısa sürede tüketmeliyiz veya cam ambalajlarda saklamalıyız. Önce kendimizi sonra çevremizi bilinçlendirmeli, farkındalık yaratmalıyız. Doğal bir ambalaj olan cam  ürünleri  kullanmaya özen göstermeliyiz.


Yazar : GÖNÜL GÜL İNAL