HESİOD'UN TAKVİMİ
Neolitik dönemde, tarım faaliyetleri insanlık tarihi için bir devrim niteliğindedir. Bu dönemde, insanlar tarım faaliyetleriyle gök olaylarının (takvim) zamanları arasında bir ilişki olduğunu anladılar. Güneş ve Ay ile birlikte, yıldızların doğuş ve batışları tarım faaliyetlerinin tarihlerini belirlemede kullanılıyordu.
Arcturus, Pleiades ve Orion gibi yıldız ve yıldız kümelerinin yıl boyunca çeşitli aktivitelerini belirlemede kullanılan Hesiod'un (Boeotia, M.Ö. 8.yy) antik şiiri (İşler ve Günler) buna tarihi bir örnektir.
Spica yıldızı, adının Başak takımyıldızının bir yıldızı (en parlak) olmasından dolayı ilkbahar/yaz hasatıyla ilgili tarım faaliyetleriyle bir ilişkisi olduğunu olabileceğini düşündürüyor. Ancak Spica'nın doğma ve batma tarihleri ve son birkaç bin yıllık çiftçi takvimleri dikkate alındığında böyle bir isim haklı görünmüyor.
Hesiod şöyle diyor: "Pleiades (Ülker), Atlas'ın kızları yükselir, hasat başlar". Boeotia'da M.Ö. 8. yüzyıl ortalarında, Pleiades'in heliacal (gün doğumundan hemen önce) doğuşu ilkbahar gün dönümünden yaklaşık 47 gün sonra, Mayıs'ın ikinci haftası meydana geliyordu. Pleiades, bu dönemde hasat tarihlerini belirlemede kullanılmış olmalıdır. Boeotia'nın enlemi ortalama 38 derecedir.
Hesiod'a göre Orion (Avcı takım yıldızı) yükseldiği zaman Boeoti'da harman başlardı: "Güçlü Orion ilk göründüğünde, Demeter'in kutsal tahılını harmanlamak için kölelerini hazırla".
Orion'un Bellatrix yıldızının heliacal doğumu ilkbahar gündönümünden yaklaşık 85 gün sonraydı ve haziran ortalarına karşılık geliyordu. Pleiades ve Orion muhtemelen M.Ö. 1. binyıl boyunca birkaç yüzyıl kadar Boeotia'da hasat ve harman tarihleri için bir gösterge olarak kullanılmışlardı.
Spica Ne Zaman Bu Tür Yıldızlardan Biri Oldu?
Heliacal batış (Günbatımından hemen sonra batma) tarihi ilk ilkbahar gündönümünden 47 gün sonra ve heliacal doğuş (Gündoğumundan hemen önce doğma) tarihi ilkbahar gündönümünden 85 gün sonra olacağı için, M.Ö. 9. bin yılın ikinci yarısında hasat ve harman tarihlerini belirlemede sadece a Virginis'i (Spica) kullanmak mümkün olurdu. Farklı tarihlerde farklı yıldızların kullanılmasının nedeni presesyon (devinim)' dur.
M.Ö. 9. binyılın ikinci yarısında Mezopotamya'da tahıl ehlileştirilmeye başlanmasına rağmen henüz gelişmiş bir tarım yoktu. Çayönü ve Nevali Çori gibi Güney Anadolu'nun Neolitik köylerinde ehlileştirilmiş tahıl bulundu. Bu nedenle Neolitik dönemin başlarında, Yakın Doğu'daki insanların hasat ve harman için en uygun tarihleri buldukları ve başak ile ilişkili Spica yıldızını kullandıkları düşünülüyor.
Hesiod'un takvimi ve Yahudilere ait gelenekler (bir ay takvimine dayalıydı) arasında hasat için birkaç haftalık fark vardı. Bu, farklı enlem, yani farklı güneşlenme koşulları iklim ile açıklanabilir. 11. binyılda hasat zamanı, Filistin'de Nisan ortasında, daha sonraki dönemde daha yüksek bir enlemde ve 9. binyılda Güney Anadolu'da Mayıs'ın başlangıcında, daha erken bir dönemde ise daha düşük bir enlemde olmalıydı. Bu değişimin nedeni astronomik devinimdir. Spica'nın kullanımı, Avrupa bölgesinde Neolitik Medeniyet'in başına doğru, orta Avrupa (yaklaşık 50 derece enlemi)'da M.Ö. 5. binyıl kadar çok eski dönemde hasat için bir gösterge olarak kullanılmış olabilir. Tarım için Spica'nın göz önüne alındığında, bu yıldız Neolitik medeniyetin yayılmasında rol oynamış olabilir.
Yazan: Ercan YÖRÜK
Kaynak: Hesiod' Calender and the Star Spica
Neolitik dönemde, tarım faaliyetleri insanlık tarihi için bir devrim niteliğindedir. Bu dönemde, insanlar tarım faaliyetleriyle gök olaylarının (takvim) zamanları arasında bir ilişki olduğunu anladılar. Güneş ve Ay ile birlikte, yıldızların doğuş ve batışları tarım faaliyetlerinin tarihlerini belirlemede kullanılıyordu.
Arcturus, Pleiades ve Orion gibi yıldız ve yıldız kümelerinin yıl boyunca çeşitli aktivitelerini belirlemede kullanılan Hesiod'un (Boeotia, M.Ö. 8.yy) antik şiiri (İşler ve Günler) buna tarihi bir örnektir.
Spica yıldızı, adının Başak takımyıldızının bir yıldızı (en parlak) olmasından dolayı ilkbahar/yaz hasatıyla ilgili tarım faaliyetleriyle bir ilişkisi olduğunu olabileceğini düşündürüyor. Ancak Spica'nın doğma ve batma tarihleri ve son birkaç bin yıllık çiftçi takvimleri dikkate alındığında böyle bir isim haklı görünmüyor.
Hesiod şöyle diyor: "Pleiades (Ülker), Atlas'ın kızları yükselir, hasat başlar". Boeotia'da M.Ö. 8. yüzyıl ortalarında, Pleiades'in heliacal (gün doğumundan hemen önce) doğuşu ilkbahar gün dönümünden yaklaşık 47 gün sonra, Mayıs'ın ikinci haftası meydana geliyordu. Pleiades, bu dönemde hasat tarihlerini belirlemede kullanılmış olmalıdır. Boeotia'nın enlemi ortalama 38 derecedir. Hesiod'a göre Orion (Avcı takım yıldızı) yükseldiği zaman Boeoti'da harman başlardı: "Güçlü Orion ilk göründüğünde, Demeter'in kutsal tahılını harmanlamak için kölelerini hazırla".
Orion'un Bellatrix yıldızının heliacal doğumu ilkbahar gündönümünden yaklaşık 85 gün sonraydı ve haziran ortalarına karşılık geliyordu. Pleiades ve Orion muhtemelen M.Ö. 1. binyıl boyunca birkaç yüzyıl kadar Boeotia'da hasat ve harman tarihleri için bir gösterge olarak kullanılmışlardı.
Spica Ne Zaman Bu Tür Yıldızlardan Biri Oldu?
Heliacal batış (Günbatımından hemen sonra batma) tarihi ilk ilkbahar gündönümünden 47 gün sonra ve heliacal doğuş (Gündoğumundan hemen önce doğma) tarihi ilkbahar gündönümünden 85 gün sonra olacağı için, M.Ö. 9. bin yılın ikinci yarısında hasat ve harman tarihlerini belirlemede sadece a Virginis'i (Spica) kullanmak mümkün olurdu. Farklı tarihlerde farklı yıldızların kullanılmasının nedeni presesyon (devinim)' dur.M.Ö. 9. binyılın ikinci yarısında Mezopotamya'da tahıl ehlileştirilmeye başlanmasına rağmen henüz gelişmiş bir tarım yoktu. Çayönü ve Nevali Çori gibi Güney Anadolu'nun Neolitik köylerinde ehlileştirilmiş tahıl bulundu. Bu nedenle Neolitik dönemin başlarında, Yakın Doğu'daki insanların hasat ve harman için en uygun tarihleri buldukları ve başak ile ilişkili Spica yıldızını kullandıkları düşünülüyor.
Hesiod'un takvimi ve Yahudilere ait gelenekler (bir ay takvimine dayalıydı) arasında hasat için birkaç haftalık fark vardı. Bu, farklı enlem, yani farklı güneşlenme koşulları iklim ile açıklanabilir. 11. binyılda hasat zamanı, Filistin'de Nisan ortasında, daha sonraki dönemde daha yüksek bir enlemde ve 9. binyılda Güney Anadolu'da Mayıs'ın başlangıcında, daha erken bir dönemde ise daha düşük bir enlemde olmalıydı. Bu değişimin nedeni astronomik devinimdir. Spica'nın kullanımı, Avrupa bölgesinde Neolitik Medeniyet'in başına doğru, orta Avrupa (yaklaşık 50 derece enlemi)'da M.Ö. 5. binyıl kadar çok eski dönemde hasat için bir gösterge olarak kullanılmış olabilir. Tarım için Spica'nın göz önüne alındığında, bu yıldız Neolitik medeniyetin yayılmasında rol oynamış olabilir.
Yazan: Ercan YÖRÜK
Kaynak: Hesiod' Calender and the Star Spica
Yorumlar
Yorum Gönder